ХХl зуунд шинжлэх ухаан, техник технологийн орчинд хамгийн тохиромжтой, үр ашигтай байх

үйлдвэрлэлийн хөгжлийн шинэ эрин эхлээд удаагүй байна. Үйлдвэрлэлийн хөгжлийн "шинэ ертөнц”-д нэвтрэн орох үүд хаалга нь эрдэмтэн судлаачдын анхаарлыг хамгийн ихээр татаж буй нано-шинжлэх ухаан, нанотехнологи юм.Орчин үеийн шинжлэх ухаан, технологийн нэр томъёонд "нано” /1 нанометр(нм)=10-9метр буюу метрийг тэрбум (1,000,000,000) хуваасны нэг нэгж/ гэсэн угтвар үг хэрэглэгдэх болж, нанотехнологийн олон шинэ салбарууд хөгжлийн хурдацаа хэдийнээ авч эхлээд байна. Хими, физик, биологи, анагаах ухаан, материал судлал, хагас-дамжуулагч, электроник болон компьютерын сүүлчийн арваад жилийн эрчимтэй хөгжил нь шинжилгээ, судалгааны ажлыг ойролцоогоор 1-ээс 100 нм хүртэлх хэмжээст буюу атом, молекулын эгэл түвшинд хийхийг шаардах боллоо.Хүн төрөлхтөн хэзээ анх нано хэмжээт материалын давуу талыг олж харсан нь тодорхой биш. Одоо мэдэгдэж байгаагаар lV  зуунд Ромын шилний мастерууд нано хэмжээт металл агуулсан шил хийдэг байжээ. Лондоны Британийн музейд байгаа Ликургус хааны үхлийг уран сайхны аргаар харуулсан  аяга нано мөнгө болон алттай шохойгоор хийгдсэн ба аяганы дотор талыг гэрэлтүүлэхэд гадаргуу нь ногооноос- гүн улаан өнгөтэй болон хувирдаг байна. Lichad Faraday 1857 онд шилний өнгө түүнд байгаа металлын нано хэмжээнээс хамаардаг болохыг тогтоожээ. 1960 онд нэг хуудас цаасны хэмжээг 25000 дахин багасгаж 80.000 хуудас бүхий "Encyclopaedia Britannica” номыг зүүний толгой дээр багтаан бичсэн байна. Байгалийн шинжлэлийн судлаачид сүүлийн хэдэн арван жилд амьд организмын нууцыг тайлсаар байна. Амьд организмд явагдах биохимийн хувирлууд нь маш нарийн механизмаар зохицуулагдах  учир   хүн төрөлхтөн өнөөдөр хүртэл бүрэн тайлж мэдээгүй байна. Гэвч өдөр ирэх тутам тайлагдаагүй нууцад нэвтэрч, танин мэдсэнээр биологийн процессыг удирдан залах, аливаа өвчин эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх арга замууд нээгдсээр байна. Нанотехнологи нь анагаах ухааны салбарт эсийн ба молекулын түвшинд судалгаа шинжилгээ хийх бололцоо олгож байна. Аливаа өвчин эмгэг нь эсийн  болон молекулын түвшинд үүссэн эмгэг өөрчлөлтөөс үүдэлтэй. Одоогийн ашиглагдаж буй мэс заслын арга нь эсийн түвшнээс харахад хэт бүдүүлэг арга юм. Өөрөөр хэлбэл одоогийн мэс заслын арга нь зөвхөн гэмтсэн эсийг огтолж авах, устгах аргыг ашиглаж байна гэсэн үг юм. Тэгвэл нанотехнологи нь эдийн засгийн болон эмчилгээний үр ашигтай, цогц молекулын үйлдвэрлэлийн машиныг (био-комьпютер) бүтээх боломжийг олгодог.Нанотехнологи   нь   оношлогооны   аргын  мэдрэг   чанарыг   олон   арав   дахин нэмэгдүүлж.  сорьцын   хэмжээг   багасгаснаар   олон  шинжилгээг   зэрэг   хийх, бололцоог олгож байна. Түүнчлэн хавдрын эсийг нанотехнологи ашиглан програмчилснаар түүний өсөлтийг маш түргэн хугацаанд зогсоож, хавдрыг эмчлэх бололцоог олгохоос гадна эсийн болон молекулын түвшинд үйлчилснээр цусны эргэлтийг тогтворжуулах болно. Автомат молекулын машины тусламжтайгаар бие махбодын хаана нь өвчтэй эс байрлаж байгааг, хэрхэн эмчилж болохыг тодорхойлж болох юм . Өөрөөр хэлбэл бие махбодын өөрчлөлтийн талаар хамгийн жижиг нэгжийн мэдээллийг цаг алдалгүйгээр авч, аливаа өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх боломжтой гэсэн үг.Сүүлийн  жилүүдэд эм зүйн болон биологийн хүчин зүйлүүдийг ашиглан эмийн хэлбэрээс эмийн бодисыг хяналттай зохицуулалттай чөлөөлөх, эмийг бай  эрхтэн рүү чиглүүлэн зөөвөрлөн хүргэх цоо шинэ эмийн хэлбэр гарган авах  арга замуудыг эрж хайж  амжилт гаргасаар байна. Шинэ эмийн

хэлбэрүүд нь биологийн идэвхт бодисыг эмгэг бай эд эс рүү ончлон тогтмол тунгаар, тасралтгүй оруулснаар эм хэрэглэх тоог цөөрүүлэн, цусан дахь биологийн идэвхт бодисын концентрацыг тогтмол байлгаж, эквивалент тунгийн үйлдлийг нэмэгдүүлж үүний үр дүнд биед хуримтлагдах процессыг бууруулан, эмийн бодисын гаж нөлөөг багасгах  боломжтой болно. Эдгээр эмийн хэлбэрийн онцлог нь эмийн хэлбэрээс эмийн бодис чөлөөлөгдөх хурдыг урьдчилан тооцоолж эмчилгээний идэвх үзүүлэх боломжтой хамгийн бага тунг тогтмол байдлаар чөлөөлөхөд оршдог. Хяналттай чөлөөлж зөөвөрлөн хүргэх системийн гол зорилго нь эмчилгээний үед эмийн бодисыг бай эрхтэнд хүргэх эсвэл цусан дахь эмийн бодисын концентрацыг хүссэн  шаардлагатай хэмжээнд байлгахад оршино. Биемахбодид орсон эмийн бодисын шимэгдэх, тархах, ялгарах процесс хэрхэн явагдах нь эмийн хэлбэрээс эмийн бодис чөлөөлөгдөх процессын үр дүнтэй нягт холбоотой байдаг. Эдгээр эмийн хэлбэрийг гарган авах технологийн асуудлыг бүрэн төгс шийдвэрлэж чадаагүй бөгөөд судалгааг олон талаас нь гүнзгийрүүлэн хийж байна. Липосом эм болон наносфер, нанокапсул зэрэг эмийн хэлбэр нь гидроколлойд орчинд жигд тархсан 400-25нм-ийн хэмжээтэй жижиг хэсгүүд бүхий липидүүд бөгөөд эдгээр нь ихэвчлэн тарилгын зориулалттай хэрэглэгддэг учраас  ариутгах боломжтой, хоргүй, биобууралттай байх шаардлагуудыг бүрэн хангасан байдаг. Нано хэмжээтэй жижиг хэсэг гарган авахаар сонгосон  уураг болон  пептидын физик химийн шинж чанар тэдгээрийн тогтвортой байдлыг харгалзан үзэж дээрх аргуудаас хамгийн тохиромжтойг нь сонгон  хэрэглэнэ.  Ихэвчлэн хоорондоо үл уусах  хоёр  фазын зааг  дээр полимеризацын урвал явуулж  нанокапсул, наносфер гарган авдаг.Нано хэмжээтэй жижиг хэсэг гарган авахад  ашиглаж буй полимер бодисууд нь полиалкилцианакрилат шиг  биобууралт,  биоэлэгдэл үүсгэх чадвартай байх шаардлагатай.  Гарган авсан нанокапсулын мембран  нь хагас нэвтрүүлэгч шинж чанартай хоёр   давхар үеэс тогтох ба эмийн хэлбэрээс эмийн бодисыг дараах  байдлаар чөлөөлнө.

 Үүнд:

1.  Биобууралт, биоэлэгдэл үүсгэх байдлаар

2.  Дотоод диффузын хуулийн дагуу шимэгдэх байдлаар

3.  Полимерийн гадаргуугаас  чөлөөлөгдөх байдлаар

4.  Соронзон орны нөлөөгөөр пульс үүссний дүнд Дээрх байдлаар нанокапсул, наносферийн  доторх эмийн бодис нь аажим чөлөөлөгдөх замаар удаан хугацааны турш эмийн бодисын тодорхой концентрацыг нэг түвшинд барьж байх боломжтой болдог тул энэ нь эмэн эмчилгээнд чухал ач холбогдолтой юм. Мембран дотор нөөцлөгдөж буй эмийн бодис диффузийн хуулийн дагуу болон дээрх  байдлаар шимэгдэх ба эмийн хэлбэрээс эмийн бодис чөлөөлөгдөх хурд буюу нэгж хугацаанд чөлөөлөгдөх эмийн бодисын хэмжээ нь мембраны  гаднах болон доторх эмийн бодисын концентрацын зөрүү, эмийн бодистой шүргэлцэх талбай, мембраны  зузаанаас   хамааралтай  байна. Дэлхийн зах зээл дээр зөөвөрлөн хүргэх системийн борлуулалт 2000 оны байдлаар 37.9 миллиард фунт стрелинг байсан бол  2005 онд 75 миллиард фунт стрелинг болтлоо өссөн байна.

Ашигласан  хэвлэл 

1.  Нанотехнологи-2007.       МУИС. Онол,

практикийн анхдугаар симпозиум.              

Илтгэлийн хураангуй

2.  Ц. Даваасүрэн. Ягаан мүгэз/Rhodiola rosea L/-ээс шинэ эмийн хэлбэр гарган авах технологийн

судалгаа. Эм зүйн ухааны доктор (PhD)-ын зэрэг

горилсон нэг сэдэвт бүтээл.  ЭМШУИС  -УБ.

2006.

3.  American Pharmaceutical Association and The

Pharmaceutical Society of Great Britain. Handbook

of Pharmaceutical excipients. –Washington.: 1990,

  р. 51-52, 141-145, 181- 184.

4. Jonn P.O’

 Donnell. Formulation technology then and

now. -//American Pharmacy, Vol 318,  August, 1991/

591      

5.  Thomas Wai Yip Lee, Joseph R Robinson.

Controlled–Release Drug–Delivery System.

Rimington. 2000, р.  903-929.

6.  Pharmaceutical research and manufacturers of

America/New Medicine in Development . [cited 10

May 2004].  http://www.phrma.org/newmedicine/

7.  Costas Kaparissides. Recent  advances in novel

drug delivery system. http://www.azonano. com 

8.  D.A Hammar, D.E.Discher Synthetic cells-self

assembling polymer membranes and bioadhesive

collids. Annu. Rev. Mater. Res. 31, 387-404.  2001.

   Ц. Даваасүрэн,  М. Итгэлт

ЭМШУИС, Эм Зүйн Сургууль

"Тун фарма” эмийн үйлдвэр