Чихрийн шижин өвчин нь хүний бие махбодь дахь инсулин дааврын харьцангуй буюу огт байхгүй дутагдалын улмаас цусан дахь сахарын хэмжээ ихсэж улмаар нүүрс усны солилцоог ихээр алдагдуулан ам цангах, их уух, турах, шээлгэх зэрэг хам шинжээр илэрч олон эрхтэн тогтолцоог хамарсан хүндрэл гардаг архаг явцтай бодисын солилцооны эмгэг юм. Энэ өвчинөөс болж бөөр, хөл үе мөч, нүд, зүрх мэдрэлийн эрхтэнүүд болон цусны даралт ихсэх зэрэг өвчинүүдийг араасаа дагуулдаг байна.
Чихрийн шижин өвчнөөр өвдсөн хүмүүсийн 80% нь биеийн жингийн илүүдэлт буюу таргалалт байдаг.

Чихрийн шижин өвчин үусэхэд нөлөөлөх хүчин зүйлүүд:
• Биеийн жингийн илүүдэл
• Хөдөлгөөний хомсдол
• Буруу хооллолт
• Жирэмсэн үеийн чихрийн шижин
• Цусны даралт ихсэх

Чихрийн шижин өвчний үндсэн хэлбэрүүд

1-р хэлбэр:
Инсулин дааврын дутагдлаас үүсэж ихэвчлэн хүүхэд залуучуудын дунд элбэг тохиолдоно. Энэ нь нийт өвчлөлийн 10%-г эзэлдэг.
2-р хэлбэр:
Инсулин дааврын үйлчилгээний идэвхи суларснаас болно. Хижээл насны хүмүүс ихэвчлэн өвдөх хандлагатай. Энэ нь нийт өвчлөлийн 90%-г эзэлнэ.
Жирэмсэн үед дааврын өөрчлөлт орсноор цусан дахь глюкозын зохицуулга хямрах эмгэгийг жирэмсэний чихрийн шижин гэнэ.

Таргалалтын талаар
• Чихрийн шижингийн 2-р хэлбэр нь ихэвчлэн биеийн жингийн илүүдэлтэй хүмүүст тохиолддог.
• Таргалалт, чихрийн шижингийн 2-р хэлбэр хавсарсан тохиолдолд тухайн хүний амьдрах хугацаа 8 орчим жилээр богиносдог байна.
• Чихрийн шижин өвчнөөр анх оношлогдсон хүмүүсийн 80% нь илүүдэл жинтэй байдаг.
• Биеийн жин 1кг-аар нэмэгдэх нь чихрийн шижингээр өвдөх эрсдлийг 5%-аар нэмэгдүүлдэг.
• Амьдралын идэвхитэй хэмнэл, хоолны дэглэм, хөдөлгөөний дасгал нь 2-р хэлбэрийн чихрийн шижингээр өвчлөх магадлалыг 60% багасгадаг байна.
Таргалалтын эсрэг, чихрийн шижин өвчний үед хэрэглэх бүтээгдэхүүн хооллолт
Орчин үед таргалалтын эсрэг, чихрийн шижин өвчний үед зориулсан хоол хүнсэндээ хэрэглэх бүх л бүтээгдэхүүн байдаг. Бүтээгдэхүүн нь жирийн сахарыг фруктоз буюу ургамлын гаралтай жимсний чихэрлэгийг орлуулсан байдаг. Энэ орлуулагч нь элсэн чихэртэй төстэй боловч цусан дахь сахарын хэмжээг нэмэгдүүлэхгүй байдгаараа бусад хүнсний бүтээгдэхүүнээс онцлогтой юм. Хүнсний барааны хаяг шошгон дээр бүтээгдэхүүний найрлаганд орсон илчлэг өөх тос, уураг зэргийг тоон үзүүлэлтээр үзүүлсэн байдаг. Таргалалтын эсрэг, чихрийн шижин өвчний үед хүнсний бараа бүтээгдэхүүн худалдан авахдаа барааны найрлага, нэгжийг харж эмчийн заавраар өөрийн хоолны дэглэмээ зохиож болно.

Чихрийн шижин өвчины үед чихэр бага агуулсан хоол хүнс хэрэглэх ба глюкоз болон сахар хэрэглж болохгүйв харин фругтоз агуулсан хүнс хэрэглэж болдог. иймээс фругтоз агуулсан хүнсний эрэлт өссөөр байна. Монгол оронд ургдаг ургамлаас нэрсний навч болон зарим төрлийн багваахай цусан дахь сахарын агууламжийг багасгах үйлдэлтэй байдаг.

Амьтны гаралтай, өөх тосоор баялаг хоол идэж болохгүй. Малын өөх тос буюу ханасан өөх тосонд холестрин ихээр агуулагддаг учир хялгасан судасны ханыг хатууруулж, чихрийн шижингийн хожуу үеийн хүндрэлүүдийг үүсгэхэд нөлөөлдөг.

Өөх тосоор баялаг хоолонд хиам, дотор мах, маргарин, самрын тос, гахайн мах, таван цулын шөл, утсан мах, боодог, лаазалсан мах, хонины мах, шарсан тахиа, давсалсан загас, загасны болон тахианы хальс орох учир хэрэглэж үл болно.

Тосонд чанасан боорцог, өрөм, шар тос цагаан тос, цөрөм, айргийн тос, айраг, чихэрлэг бүх зүйлийг хориглоно. Бүх төрлийн чихэр, чихрэн бүтээгдэхүүн, жигнэмэг, гурилан боов, жимсний чанамал, хайлмаг, усан үзэм, бананыг хориглоно. Үүнд сүмс, жан, цуу, халуун ногоо орно. Хоолыг заавал шинээр бэлтгэж хэрэглэнэ. Хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүн хэрэглэж болохгүй. Давс бага хэрэглэнэ. Хоолыг усанд чанах юм уу ууранд чанаж хэрэглэвэл тохиромжтой.

Хэрэглэж болох хоол
Ислэг ихтэй хоолыг өргөн хэрэглэнэ. Хоол хүнсний дотор агуулагдаж буй удаан боловсрогдох хэсэг буюу ургамлын ширхэгүүдийг ислэг гэнэ. Ийм төрлийн хоолонд хар гурил, хар талх, хивэг, хөц будаа, алим, лийр, өргөст хэмх, янз бүрийн байцаа, вандуй, лууван, хөх тарианы гурил, хөх тарианы талх ордог ажээ. Булчин махаар хийсэн хоолыг бас идэж болдог байна. Сахар орлуулагчийг зөв хэрэглэнэ. Бидний хоолонд уураг, нүүрс ус, өөх тос янз бүрийн харьцаатай ордог бөгөөд цусны сахар зөвхөн нүүрс усны нөлөөгөөр ихэсдэг.

Гэвч энэ нь сахарыг хэвийн болгоход нүүрс усыг хоолноос бүрэн хасна гэсэн үг биш юм.

Харин ч эсрэгээрээ шүү. Чихрийн шижинтэй өвчтөнд зориулсан тусгай шоколад жигнэмэг, өрмөнцөр, жимсний чанамал байдаг. Эдгээр зүйлийг хэрэглэж занших хэрэгтэй.

Чихрийн шижинг тойрсон толгой эргэм тоо баримтууд
Чихрийн шижин өвчин эрүүлийг хамгаалах салбарын анхаарлыг татсан гол асуудлын нэг болоод байна. Сүүлийн тавин жилд чихрийн шижингээр өвчлөгсдийн тоо дэлхий нийтэд маш хурдацтай өсч байна.

Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын гаргасан судалгаагаар энэ өвчнөөр өвчлөгсдийн тоо аль эрт хагас тэрбумд хүрчээ. Дэлхийн улс орнуудад нийт өвчлөгсдийн тоо жил бүр 10-20 хувиар өсч байна. Чихрийн шижин өвчин маш эрт хөдөлмөрийн чадвар алдагдуулдаг, үхэл өндөртэй өвчии учир нийгмийн талаас их анхаарал шаарддаг.

Сохролт, бөөрний дутагдлаар нас барах зэргийн ихэнх шалтгаан нь чихрийн шижин байдаг. Чихрийн шижингээр өвчлөгсөд зүрх судасны өвчинд өртөмтгий байдаг.

Доод мөчний тайруулах мэс засал хийлгэсэн хүмүүсийн 40 гаруй хувь нь энэ өвчнөөс шалтгаалсан байдаг. Чихрийн шижин өвчин эрүүлийг хамгаалах салбарын хүнд ачаа болж байна. 1990-ээд оны байдлаар АНУ-ын эрүүлийг хамгаалах салбарын зардлын 14.6 хувийг чихрийн шижин өвчний зардал эзэлж байжээ.

Мэдээж энэ тоо өнөөдөр өссөн. Тэр үед АНУ-д чихрийн шижингийн бус нэг өвчтөнд нэг жилд зарцуулсан зардал 2604 ам.доллар байхад чихрийн шижинтэй нэг өвчтөнд жилд 9493 доллар, хүндэрсэн үед 11157 доллар зарцуулсан байдаг. Эндээс чихрийн шижин өвчин нийгэм, эдийн засгийн анхаараал шаардсан чухал асуудал гэдэг нь харагдаж байна.

Сахар бууруулах идэвхтэй эмчилгээ нь зүрхний шигдээсээр өвчлөх өвчлөлийг 16 хүртэлх хувиар бууруулдгийг эрдэмтэд тогтоожээ. Чихрийн шижин өвчнийг эмчлэх үндсэн зорилго бол өвчтөнийг удаан хугацаанд хүндрэлгүй явуулах явдал. Гэхлээ анагаах ухаан хөгжиж чихрийн шижинг бүрэн төгс эмчлэх арга олно гэдэгт найдъя.

Сахарын өвчнөө дасгалаар эмчлээрэй
l.Hypyyгaa сандлын түшлэгт хүргэлгүй сандлын эрмэг дээр суугаад хөлийн хуруунуудаа  өргөнө. Дараа нь буцааж татна.

2.Өсгийгөө шалан дээр тавиад өлмийгөө өргөх, өлмийгөө буулгаад өсгийгөө өргөх дасгалыг ээлжлэн хийнэ.

3.Өсгийгөө шалан дээр тавиад өлмийгөө өргөнө. Дараа нь өлмийгөө тойрог маягаар эргүүлнэ.

4.Өлмийгөө шалан дээр тавьж өсгийгөө өргөнө. Дараа нь өсгийгөө тойрог маягаар эргүүлнэ.

5.Хөлөө жийгээд хөлийн хуруунуудаа хөлийн чигт дотогш татаж өгнө. Энэ маягаар ээлжилж хоёр хөлдөө хийнэ.

6.Хөлөө чигээр нь дээш өргөөд хөлийн хуруунуудаа дотогш татна. Дараа нь хөлөө тэр чигээр нь буулгана.

7.Хоёр хөлөө зэрэг дээш өргөнө. Шагайн үеэр нугална, дараа нь тэнийлгэнэ.

8.Хөлөө өргөөд шагайн үеэр тойруулж эргүүлнэ.

9.Дэлгэж тавьсан сонингийн цаасыг хөлийнхөө хуруунуудаар хумиж авна. Дараа нь дахин хөлөө дэлгэж тавиад цаасыг ур. Хөлөөрөө сонинг эвхэх буюу сонингийн цаасны урагдсан хэсгийг хөлийнхөө хуруугаар чимхэж цуглуулна.

10.Шат уруу түргэн авирч гap. Өдөр бур 30 минутаас нэг цаг нэлээд хурдтай алхаж яв. Явах зайгаа өдөр тутам сунга. Чихрийн шижин өвчний үед доорх хоолны дэглэм болон дасгал хөдлгөөнийг хийдэг байна.